آلومينيوم چیست؟
نامگذاری
پیش از جداسازی فلز آلومینیم،اکسید آن آلومین نامید میشد. پس ازتهیۀ آلومینیم از آلومین، این فلز را "آلومیم" نامیدند.. ولی بعداً به "آلومینم" تغییر نام داد تا با آلومین مطابقت داشته باشد. با این حال این واژهٔ به آلومینیم تغییر پیدا کرد، زیرا نام بسیاری از عنصرهای فلزی به "یُم" ختم میشود.
تاریخچه کشف آلومینیوم
این فلز بهوسیله "هانس کریستین ارستد" شیمیدان و فیزیکدان دانمارکی بدست آمد. در روم و یونان باستان این فلز را بهعنوان ثابت کننده رنگ در رنگرزی و نیز بهعنوان بند آورنده خون در زخمها بکار میبردند و هنوز هم بهعنوان داروی بند آورنده خون مورد استفاده است. در سال 1761 ماده اولیه آلومینیوم آلومین (alumin) نامیده شد.
پیدایش و منابع
اگر چه Al ، یک عنصر فراوان در پوسته زمین است(۱۸٪) ، اما این عنصر در حالت آزاد خود بسیار نادر است و زمانی یک فلز گرانبها و ارزشمندتر از طلا به حساب میآمد. و بهعنوان فلزی صنعتی اخیرأ مورد توجه قرار گرفته و در مقیاسهای تجاری تنها بیش از ۱۰۰ سال است که مورد استفاده قرار می گیرد. در ابتدا که این فلز کشف شد، جدا کردن آن از سنگها بسیار مشکل بود و چون کل آلومینیوم زمین بصورت ترکیب بود، مشکلترین فلز از نظر تهیه به شمار میآمد.
آلومینیوم از زمان کشف تا سال ۱۸۸۹ از طلا با ارزشتر بود، اما بعد از ابداع یک روش آسان برای استخراج آن در آن سال ، قیمت آن رو به کاهش گذاشت و سقوط کرد. تهیه مجدد این فلز از قطعات اسقاط (از طریق بازیافت) تبدیل به بخش مهمی از صنعت آلومینیوم شد. بازیافت آلومینیوم از قرن نوزدهم انجام می شد. با اینهمه تا اواخر دهه ۶۰ این یک کار کم منفعتی بود تا زمانیکه بازیافت قوطیهای آلومینیومی آشامیدنیها بالاخره بازیافت این فلز را مورد توجه قرار داد. منابع بازیافت آلومینیوم عبارتاند از: اتومبیلها ، پنجرهها ، درها ، لوازم منزل ، کانتینرها و سایر محصولات ...
معرفی آلومینیوم
آلومینیوم ، عنصر شیمیایی است که در جدول تناوبی دارای علامت Al و عدد اتمی ۱۳ میباشد. آلومینیوم که عنصری نقرهای و انعطافپذیر است، عمدتأ به صورت سنگ معدن بوکسیت یافت میشود و از نظر مقاومتی که در برابر اکسیداسیون دارد، همچنین وزن و قدرت آن ، قابل توجه است. آلومینیوم در صنعت برای تولید میلیونها محصول مختلف بکار میرود و در جهان اقتصاد ، عنصر بسیار مهمی است.
اجزای سازههایی که از آلومینیوم ساخته میشوند، در صنعت هوانوردی و سایر مراحل حمل و نقل بسیار مهم هستند. همچنین در سازههایی که در آنها وزن پایداری و مقاومت لازم هستند، وجود این عنصر اهمیت زیادی دارد.
ویژگیهای قابل توجه آلومینیوم
آلومینیوم ، فلزی نرم و سبک ، اما قوی است، با ظاهری نقرهای - خاکستری مات و لایه نازک اکسیداسیون که در اثر برخورد با هوا در سطح آن تشکیل میشود، از زنگ خوردگی بیشتر آن جلوگیری میکند از این رو بسیار بادَوام و مقاوم در برابر زنگ زدگی است. وزن آلومینیوم تقریبأ یک سوم وزن فولاد یا مس است.ِ چکش خوار و انعطاف پذیر است و به راحتی خم میشود.این فلز دومین فلز چکش خوار و ششمین فلز انعطافپذیر است.
همچنین این عنصر غیر مغناطیسی و بدون جرقه است .
کاربردهای آلومینیوم
چه از نظر کیفیت و چه از نظر ارزش ، آلومینیوم کاربردیترین فلز بعد از آهن است و تقریبأ در تمامی بخشهای صنعت دارای اهمیت میباشد. آلومینیوم خالص ، نرم و ضعیف است، اما میتواند آلیاژهایی را با مقادیر کمی از مس ، منیزیوم ، منگنز ، سیلیکون و دیگر عناصر بوجود آورد که این آلیاژها ویژگیهای مفید گوناگونی دارند. این آلیاژها اجزای مهم هواپیماها و راکتها را میسازند.
یکی دیگر از موارد استفاده از این فلز در لایه آینههای تلسکوپهای نجومی است.
فهرست کاربردها
برخی از کاربردهای فراوان آلومینیوم عبارتاند از: حمل و نقل ( اتومبیلها ، هواپیماها ، کامیونها ، کشتیها ، ناوگانهای دریایی ، راه آهن و ... ) بستهبندی ( قوطیها ، فویل و... ) ساختمان ( درب ، پنجره ، دیوار پوشها و ... ) درکالاهای با دوام خانگی( وسایل برقی ، وسایل آشپزخانه ، ... ) خطوط انتقال الکتریکی ( بهعلت وزن سبک اگرچه هدایت الکترِکی آن تنها 60% هدایت الکتریکی مس میباشد ) ، درصنعت شیشه و آینهسازی .
آلومینیوم با انرژی زیادی اکسیده میشود و در نتیجه در سوخت موشکها نیز مورد استفاده واقع میشود.
استخراج آلومینیوم
بوکسیت دارای نقطه ذوب بالایی است (2000 درجه سانتیگراد) که تامین این مقدار انرﮊی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.
در نتیجه آلومینیوم نمیتواند از سنگ معدن خود بوکسیت (Al2O3 ) بهوسیله ذوب شدن جدا شود. در عوض آلومینیوم یک فلز واکنشگر است و روش جداسازی این فلز از طریق الکترولیز است. لذا جهت این کار ، سنگ معدن باید درون یک مایع قرار بگیرد.
برای سالهای زیادی بوکسیت را در فلورید سدیم و آلومینیوم مذاب قرار میدادند و نقطه ذوب آن تا 900درجه سانتیگراد کاهش مییافت. اما امروزه مخلوط مصنوعی ازآلومینیوم ، سدیم و فلوئورید کلسیم ، جایگزین فلورید سدیم و آلومینیوم شده است. این فرایند هنوز مستلزم انرژی بسیار زیاد است و کارخانجات آلومینیوم دارای ایستگاههای برق مخصوص خود در اطراف این کارخانهها هستند.
امروزه آلومینیوم را میتوان از خاکه معدنی (clay) استخراج کرد، اما این فرایند ، اقتصادی نیست.
هشدارها
آلومینیوم یکی از معدود عناصر فراوانی است که ظاهراً هیچ فعالیت موثری در سلولهای زنده ندارد. اما درصد کمی از مردم به آن حساسیت دارند. آنها تجربه کردهاند تماس هر نوع از آن موجب التهاب پوستی میشود. مصرف داروهای بند آورنده خون و مواد ضد عرق باعث ایجاد جوشهای خارش آور و سوء هاضمه میگردد. عدم جذب مواد غذایی مفید از غذاهای پخته شده در ظروف آلومینیومی همچنین تهوع و سایر علائم مسمومیت در نتیجه خوردن اینگونه محصولات مانند Maalox ، Amphojel ، Kaopectate .
در سایر افراد آلومینیوم مانند فلزات سنگین ، سمی نیست، اما در صورت مصرف زیاد علائمی از مسمومیت دیده شده است. اگرچه استفاده از ظروف غذای آلومینیومی به خاطر مقاومت در برابر زنگزدگی و خاصیت هدایت گرمایی بالای آنها بسیار رایج است، در کل ، هیچگونه علامتی در مورد ایجاد مسمومیت آنها دیده نشده است. مصرف زیاد داروهای ضد اسید و مواد ضد عرق که حاوی ترکیبات آلومینیومی هستند، احتمال مسمومیت بیشتری دارند. بعلاوه احتمال ارتباط آلومینیوم با بیماری آلزایمر مطرح شده است، گرچه اخیرا این فرضیه رد شده است. مصرف زیاد این عنصر باعث کم خونی می گردد .
املا
املاء رسمی این عنصر، IUPAK) Aluminium) است، گرچه عموماً آمریکاییها و کاناداییها آنرا بصورت Aluminum نوشته و تلفظ میکنند. «همفری دیوی» در سال۱۸۰۷ Aluminum را برای عنصر کشف شده در آن زمان ارائه کرد، اما بعداً تصمیم گرفت تا این نام را به Aluminium تغییر دهد که با وجود ium در نام بیشتر عناصر تطبیق کند. بعدها املا Aluminium در بریتانیا و آمریکا متداول شد، اما بعد بتدریج آمریکاییها برای اهداف غیرتخصصی این نام را به Aluminum برگرداندند. نام رسمی این عنصر در آمریکا و در رشته شیمی تا سال ۱۹۲۶ بصورت Aluminium بکار رفت. از این تاریخ به بعد انجمن شیمی آمریکا تصمیم به استفاده از املاء Aluminum در نشرِات خود گرفت .